U narednim redovima upoznaćemo vas sa pričom o jednoj od najvećih sila koja zauzima svoje značajno mesto u svetu, stvarajući promene koje utiču na našu svest do danas. Drevno Rimsko carstvo može biti primer integriteta, koji je toliko ljudi uspelo da sačuva izuzetno dugo posle bezbrojnih bitaka, krvoprolića, pobeda i poraza.
Dajući veliki doprinos kako tadašnjem tako i savremenom svetu, Rimsko carstvo ostaje zauvek u istoriji koju je, srećom, svako od nas čuo. Pozivamo vas da se podsetite ove velike istorije, koja je okupila hrabre vladare, nerazumne vladare, dostojne rimske građane, mnogo njih, čiji postupci vode razvoju, poboljšanju i značajnim promenama u celom svetu.
Istoričari figurativno dele istoriju Rimskog carstva na tri dela: preimperijalni period, avgustovski period do krize u 3. veku i period od vladavine cara Dioklecijana do njenog kraja.
Carstvo je dobilo ime po glavnom gradu, koji je zauzvrat dobio ime po svom osnivaču, Romulu. Granice imperije su pokrivale Evropu, severnu Afriku i Bliski istok. Rimsko Carstvo osnovano je 753. pre Hrista, a propalo je 476. godine. Tokom ovih vekova, pretrpelo je niz promena u svim oblastima, uključujući i oblik vladavine, koji se promenio od monarhije do republike u autokratsko carstvo.
Rimsko društvo je takođe doživelo razvoj, usavršavajući se u oblasti vojnih poslova, prava, jezika, umetnosti i arhitekture, tehnologije. Ovo je doprinos celom Zapadu. Legenda kaže da su glavni grad u carstvu (Romi) osnovali braća polubogovi blizanci Romul i Rem. Njihovu majku je zaveo bog Mars, pa su i braća bila božanskog porekla. Upravo zbog njega, kada su zlobnici bili na prestolu, blizanci su prognani iz grada i po nalogu tadašnjeg kralja morali su da budu ubijeni. Neki kažu da ih je spasila i odgajila vučica, po drugima - obična žena pastira. Bez obzira na svog spasitelja, oni odrastaju i vraćaju svoj tron.
Kada su osnovali svoj grad, Romul je ubio Rema zbog spora oko njegove vladavine, zbog čega se veruje da je Rim samo po njemu nazvan.
Godinom osnivanja Rimskog carstva smatra se 509. godina pre Hrista. Bez sumnje, jedna od glavnih ličnosti u istoriji carstva je Julije Cezar. Pojavio se sa još dvojicom muškaraca, Pompejem i Krasom, sklapajući tajni sporazum o kontroli republike. To je dovelo do rata u kome je Cezar pobedio i kasnije proglašen rimskim diktatorom. Kasnije su ga, međutim, ubili protivnici njegove vladavine. Jedan od njih je postao sledeći vladar starog Rima – Oktavijan Avgust.
Njegova vladavina obeležila je istoriju nekim značajnim dostignućima. Zasluga za stvaranje položaja cara je njegova. Osmislio je i plaćanje službe vojnika pod dotičnim vladarom. Avgust je okupio pretorijansku gardu, koja je tek počela da podiže i smenjuje vladare u narednim godinama. Tokom njegove vladavine uspostavljene su granice carstva, koje su ostale takve sa malim izuzecima narednih 400 godina.
Posle njegove smrti uspostavljena je Julijansko-Klaudijeva dinastija (zbog brakova između Julija i Klaudija), koja je prekinuta posle smrti njenog poslednjeg rimskog cara - Nerona. Iako je tokom vladavine ovog klana bilo i vladara koji vlast nisu shvatali ozbiljno, pa čak i naprotiv – vladali usred rasipništva, krvoprolića i nasilja, carstvo je uspelo da postane stabilnije i ojača svoje granice.
Druga dinastija koja je došla na vlast bila je Flavijanova, pod kojom su uzastopno vladali Vespazijan i njegova dva sina Tit i Domicijan. Pod ovom vladavinom proširene su granice države, stabilizovano njeno finansijsko stanje i ugušene su nastajale pobune u provincijama.
Dinastija Antonija ili kako su oni poznatiji - Pet dobrih careva. Za to vreme Rimsko carstvo dostiglo je svoj vrhunac u svakom pogledu – teritorijalnom, ekonomskom i kulturnom. Vladari su bili voljeni u narodu, vladali su mudro i širili su granice svojih vladavina.
Narednu dinastiju Severa predstavljalo je nekoliko manje iskusnih vladara. Posledice toga dovele su do krize u zemlji. Na sreću, kriza je okončana zahvaljujući Dioklecijanu, koji je carstvo podelio na istočno i zapadno Rimsko carstvo.
Kasnije je car Konstantin I, koji je bio i prvi hrišćanski rimski vladar, stvorio Vizantiju i proglasio je prestonicom carstva, i glavni grad nazvao je po sebi – Konstantinopolj. Hrišćanstvo je proglašeno ravnopravnom religijom. Carstvo je zauvek podeljeno na Istočno (Vizantijsko carstvo) i Zapadno. Zapadno carstvo je pretrpelo brojne pokušaje preuzimanja i opsade, teror i strane osvajače. Nemački vojnik je 476. uspeo da se otarasi poslednjeg cara Zapadnog rimskog carstva. Kraj Istočnog rimskog carstva došao je 1453. godine kada ga je osvojilo Otomansko carstvo.
Postoje razne teorije koje su se vremenom pojavile o propasti ove velike sile.
Najčešća od njih je vezana za osvajačke nemačke snage. Neko vreme su Rimljani uspevali da ih zadrže, ali onda je grad pao.
Prema drugoj teoriji, osim spolja, grad je bio u oslabljenom položaju i iznutra, zbog ekonomskih problema vezanih za finansijsku krizu i prazne blagajne, koja je rasipana za potrebe cara. Zbog nedostatka radne snage, vladari su sve građane tretirali kao robove. Međutim, kada su gubici bili veći od pobeda i nije bilo naroda za osvajanje, vladari su takođe ostali bez radnih robova, što je zadalo dalji udarac privredi.
Teritorije koje su bile previše udaljene bile su takođe prepreka za stabilno stanje carstva, jer je tako ogromno područje bilo teško upravljati bez koordinacije. Međutim, komunikacija između tako udaljenih delova bila je gotovo nemoguća. Štaviše, nedostajala su sredstva za utvrđivanje svih granica carstva.
Takođe se veruje da je legalizacija hrišćanstva jedan od razloga za kolaps carstva, jer je umešanost pape i drugih velikih verskih ličnosti dodatno zakomplikovala upravljanje.
Proboj u rimskim trupama - bili su nepobedivi, jaki i hrabri, ali u jednom trenutku, kada je carstvo počelo da trpi gubitke, carevi su bili prinuđeni da angažuju strane vojnike da održe integritet i snagu svoje vojske. Pretežno su angažovali Germane, koji su takođe bili odlični vojnici, ali za razliku od Rimljana, nisu poštovali vladare, što je slabilo njihov položaj.
Hajde da pogledamo neke zanimljive i manje poznate činjenice o istoriji Rimskog carstva, koje možda niste znali:
U Starom Rimu samo su najbogatiji ljudi nosili ljubičastu boju – sve nijanse sivo-crne i žuto-braon boje smatrale su se znakom siromaštva, dok su crvena, zelena i ljubičasta bile boje aristokratije.
Tradicija prvog poljupca između mladenaca nakon što su venčani datira još iz Rima. Tada je, međutim, venčanje bilo sam ugovor između muškarca i žene, a poljubac je imao ulogu pečata.
Popularne gladijatorske igre mogle bi se završiti i bez smrti — tradicija je nalagala da gubitnik, ali koji je nastupio dostojanstveno, ne treba da umre kada ljudi počnu da mašu maramicama za milost. Ako je car odlučio da pristane na ovaj njihov zahtev, morao je da uvuče palac u dlan.
Rudarstvo datira još od Rimljana. Odlučili su da kopaju u planini, a njihova prvobitna ideja bila je vezana za pravljenje galerija i tunela.
Biti Rimljanin se više posmatralo kao titula – morao si ili biti rođen ili steći potrebna prava da bi se smatrao rimljaninom. Bilo je dovoljno učiniti sve za interese grada i živeti po njegovim tradicijama i naredbama.
